unit -१

सुर्य ( sun )

१.पृथ्वी बाट सबै भन्दा  नजिक रहेको तारा कुन हो- सुर्य

२.पृथ्वीको उत्पती कहिले कहिले भयो- ४.६ बिलियम अगाडि 

३.सुर्य बाट पृथ्वी कति टाढा छ?- १४ करोड ८८ लाख किलोमिटर 

४. सुर्यको ताप पृथ्वीमा कुन माध्याम बाट आउछ?- रेडियसन

५. सौर्यमण्डलको कति प्रतिशत सुर्यमा पर्छ?- ९९.८%

६. सौर्यको पिण्ड सबै पिण्ड को भन्दा कति बढी छ?- ७४० गुणा

७.सुर्यको ब्यास कति छ?- १३,४८,४४६ किलोमिटर 

८. सुर्यमा पाइने मुख्य तत्व

 हाइड्रोजन, हिलियम,अक्सिजन ,फलाम ,कार्बन ,नाइट्रोजन,म्याग्नेसियम,आल्मुनियम 

९.बर्ष मा कुन कुन दिन सुर्य ठिक पुर्बबाट उदाउछ?-मार्च २१ सेप्टेम्बर २३

१०. तापक्रम - बाह्य -५५४० सेन्टिग्रेड 

केन्द्र - १ करोड ५० लाख डिग्री सेन्टिग्रेड

११. सौर्य बतासको बेग - ५००  किमि

१२. सुर्यले तारापुन्जिय केन्द्रको परिक्रमा गर्न लाग्ने समय लाइ के भनिन्छ?- cosmic year 

१३.सुर्यलाइ आफ्नो अक्षमा घुम्न कति समय लाग्छ?- २५ दिन ५ घन्टा

१४. सुर्य galactic सेन्टर बाट कति टाढा छ?- ३० हजार प्रकाश बर्ष ।

१५.सुर्यलाइ तारापुन्जिय केन्द्रको परिक्रमा गर्न कति समय लाग्छ?- २५ करोड बर्ष

१६.सुर्यले परिक्रमा गर्ने केन्द्रलाइ के भनिन्छ?- ग्यालेक्टिक सेन्टर

१७. सुर्यको सतह- फोटोस्पेयर

१८. सुर्यमा देखिने धब्बा- umbra 

१९. चम्किलो घेरा - penumbra 

       # ब्रह्माण्ड सम्बन्धी खोजकर्ता

१. सौर्य  पता लगाउने- निकोलस कोपर्निकस

२.शिशु ग्रह- विलियम हर्शेल 

३. धुम्रकेतु - एन्डमन्ड हेलि

४.प्रकासको गति - रोमर

६. ग्रहको गति - केपलर

७. सम्पुर्ण बिस्वको नक्सा बनाउने- गेराल्ड्स मार्काटस

#ब्रह्माण्ड सम्बन्धि खोज गर्ने नेपाली 

१. गगनपुर बस्तिका योजनाकार- सुशान्त खडका

२. ग्यालिलियोको सिद्धान्त पुरा गर्ने-  भविन्द्र कुवर

३. जुम्ल्याहा आकाश गगा पता लगाउने- सन्जय पौडेल

४.ग्राभिटेशनल वेब / मगलग्रहमा पानी भएको तथ्य पता लगाउने-सुदर्शन  कार्की

५.नासामा काम गर्ने पहिलो नेपाली - राजेन्द्र भट्ट

#  बिभिन्न यानहरु 

१. सुर्यको अध्यन गर्ने पहिलो यान- स्काइल्याब

२. चन्द्रमामा प्रक्षेपण गरिएको पहिलो यान-लुना २

३. बृहस्पतिको अध्यन गर्न अमेरिकाले पठाएको पहिलो यान- ग्यालिलियो

४.मगलग्रहमा पहिलो चोटी प्रक्षेपण गरिएको यान - भाइकिङ १

५. हेलि पुच्छ्रे तारा अध्यन गर्न रुसले पठाएको यान - भेगा१ भेगा २

६. शनी ग्रहमा अध्यनको लागिअमेरिकाके पठाएको यान -क्यासिनी

७. बुध ग्रह लाइ परिक्रमा गर्ने पहिलो यान- मेसेन्जर

८. अरुण ग्रहमा पठाएको पहिलो यान - भोयागर

# बिभिन्न आकाशिय पिण्डका अग्ला चुचुरा- 

१. चन्द्रमा- डार्फल पिक

२. मगल ग्रह - निक्स ओलम्पिया

३.पृथ्वी - सगरमाथा 

# ठुलो सानो ग्रह/ उपग्रह /तारा

ठुलो ग्रह- बृहस्पती

सानो ग्रह - बुध

ठुलो उपग्रह- गेनिमेड

सानो उपग्रह- डिमस

ठुलोशिशु ग्रह-सेरेस

ठुलो तारा- BeTelgause 

सानो तारा- आर एस

# पुडका ग्रह

१. सेरेस - १ जनवरी १८०१ मा खोजी भएको १९५० मा पुडको ग्रहको मान्यता दिएको।

२. यम- १८ फेब्रुअरी १९३० खोजी भएको ७६ बर्श पछि २४ अगस्त २००६ देखी पुडको ग्रहको मान्यता पाएको।

३.हौमिया- २८डिसेम्बर २००४ खोजी गरिएको १७ सेप्टेम्बर २००८मा  पुडको ग्रहको मान्यता पायो।

४.म्याकेम्याके- ३१मार्च  २००४ मा खोजी गरिएको१७ सेप्टेम्बर २००८ मा पुडको ग्रहको मान्यता दिएको ।

५.इरिस  - २००५ जनवरी ५ मा खोजी भएको र१३ सेप्टेम्बर २००८ देखी पुडको ग्रहको मान्यता पाएको।

(CPHME )

# कस्को प्रकाश पृथ्वीमा आउन कति समय लाग्छ

१. सुर्य - ८ मिनेट २० सेकेन्ड 

२. चन्द्रमा- १ मिनेट ३ सेकेन्ड 

# तारा पुन्ज 

प्रकार- ३ ( स्पाइरल अनियमित अन्डाकार)

सख्या- १ खर्ब

#प्रकाश बर्श

-प्रकाशले एक बर्षमा पार गर्ने दुरि

- एक प्रकाश - ९५ खर्ब किमि

- प्रकाशले १सेकेन्डमा पार गर्ने दुरि- ३ लाख किमि

# आकाशगगा-

१. सुर्य र ताराहरुको समुह

२.मोटाइ - १० हजार प्रकाश बर्ष

३.लम्बाइ - १ लाख प्रकाश बर्ष

# ग्रहको रङ

१. पृथ्वी - निलो

२.मगल - रातो

३. शनी - पहेँलो 

४.अरुण- हरियो

५. बरुण - हल्का पहेँलो 

# बिभिन्न ग्रहको उपनाम

१. मर्निङ स्टार- बुध

२.मर्निङ साथै इभिनिङ स्टार/ रहस्यमय ग्रह- शुक्र

३.गडेस लभ एन्ड ब्युटी- शुक्र

४.किङ अफ प्लानेट- बृहस्पति

५. सुन्दर ग्रह- शनी

६. जुपिटरको हजुरबुबा- अरुण 

७. जलदेवताका ग्रह - बरुण

#लामो/ छोटो दिनहुने ग्रह

१.लामो- शुक्र

२.छोटो- बृहस्पति

# तातो ग्रह

तातो- शुक्र

एकापट्टी तातो अर्को पट्टी चिसो- बुध

# परिक्रमण र परिभ्रमण ।

१.तिब्र परिक्रमण - बुध

२. मन्द परिक्रमण - बरुण

३. तिब्र परिभ्रमण- बृहस्पति

४. मन्द परिभ्रमण- बरुण

# ग्रहको ब्यास( किमि)

१.बुध- ४८७८

२.शुक्र- १२३२०

३. पृथ्वी - १२७५६

४. मगल - ७६२०

५.बृहस्पति- १४२६८७

७.शनी - ११३६००

८. अरुण - ५१२००

९. बरुण - ४८०००

# ग्रह र सुर्यको दुरि

१. बुध- ५ करोड ७६ लाख

२. शुक्र- १० करोड ५७ लाख

३. पृथ्वी - १४ करोड ८८ लाख

४. मगल - २२ करोड ५६ लाख

५. बृहस्पति - ७७ करोड ७२ लाख

६. शनी- १ अर्ब ६३ करोड

७. अरुण - २  अर्ब ८७ करोड

८. बरुण - ४ अर्ब ४९ करोड

# ग्रहको सुर्यलाइ परिक्रमा गर्ने गति( किमि/ से)

१. बुध- ४८ 

२. शुक्र- ३५

३. पृथ्वी - ३०

४. मगल- २४

५.बृहस्पति- १३

६. शनी- १० 

७.अरुण - ६.४

८. बरुण - ५.६

# सुर्यलाइ परिक्रमण गर्न लाग्ने समय

१. बुध- ८८ दिन

२.शुक्र- २२४.७ दिन

३. पृथ्वी - ३६५ दिन ५ घन्टा ४८ मिनेट ४५.५१ सेकेन्ड

४. मगल - ६८७ दिन

५. बृहस्पति- ११.८६ बर्ष

६. शनी- २९.४६ बर्ष 

७. अरुण - ८४ बर्ष

८. बरुण - १६४ बर्ष

# आफ्नो अक्षमा घुम्न लाग्ने समय

१. बुध- ५९ दिन

२. शुक्र- २४३.०२सेकेन्ड 

३. पृथ्वी -२३ घन्टा ५६ मिनेट ४.०९ सेकेन्ड

४. मगल-२४ घन्टा ३७ मिनेट २२ सेकेन्ड 

५. बृहस्पति- ९ घन्टा ५५ मिनेट ३० सेकेन्ड 

६.शनी- ११ घन्टा १४ मिनेट

७. अरुण - १७ घन्टा १४ मिनेट

८. बरुण- १६ घन्टा

#ग्रहको तापक्रम 

१. बुध- ३३३डि सेल्सियस

२. शुक्र-४८०डि सेल्सियस

३.पृथ्वी -४५:डि सेन्टिग्रेड

४. मगल-माइनस ३८ डि सेल्सियस

५. बृहस्पति- माइनस १४३ डि सेल्सियस

६.शनी- माइनस २२०डि सेल्सियस

७. अरुण- माइनस २१६ डि सेल्सियस

८. बरुण- ३३० डि सेल्सियस

##कुन ग्रहमा कुन ग्यास बढी छ

१.बुध- बायुमन्डल बिहिन

२. शुक्र- कार्बन डाइअक्साइड

३. पृथ्वी -नाइट्रोजन

४. मगल- कार्बन डाइअक्साइड मिश्रित हिउ

५. बृहस्पति-हाइट्रोजन , हिलियम

६.शनी - एमोनिया मिथेन

७. अरुण - मिथेन

८. बरुण-मिथेन

###चन्द्रमा

१. ब्यास- ३४५९किमि

२.पृथ्वीबाट कति दुरिमा रहेको छ?- ३८४४००किमि

३.चन्द्रमाले पृथ्वीको परिक्रमा गर्न कति समय लगाउछ- २७ दिन ७ घन्टा ४३ मिनेट ११ सेकेन्ड 

४.मेयर बसाल्ट कुन अन्तरीक्ष यात्रीले ल्याएका हुन?-ज्याक स्मिथ

#शिशु ग्रह

- मगल ग्रह र बृहस्पती ग्रहको कक्ष भित्र रहि सुर्यको परिक्रमा गर्ने स साना आकाशिय पिण्ड

- ठुलो शिशु ग्रहको ब्यास -८०० किमि

- साना शिशु ग्रहको ब्यास - १.६किमि  ३.२ किमि

- पहिचान भएका शिशु ग्रहको सख्या- १६००

- सर्बप्रथम पहिचान भएको - १८०१

- ठुला शिशु ग्रहको आकार -गोलाकार

# उल्का पिण्ड

-  साना आकाशिय पिण्ड  घुम्दै  गइ पृथ्वीको आकर्षण क्षेत्र भित्र पर्न जादा बेगले पृथ्वीको केन्द्रतिर आकर्षित हुन्छन र बायुमन्डमा  घर्षण भएर तेजले बलेर आकाशमा नै बिलाउछन जस्लाइ उल्का भनिन्छ।

#सुटिङ स्टार - कहिले काही आकाशमा एउटा दिशाबाट तारा खसेजस्तो देखिन्छ जस्लाइ सुटङ स्टार भनिन्छ।

# फलिङ स्टार-कहिले काही माथिबाट तल तिर तारा छिटो  खसेझै  देखिन्छ जस्लाइ फलिङ स्टार भनिन्छ।

-अन्त्यत ठुलो चककिलो उल्कापाता - फायरवल 

- पृथ्वीमा आइपुनपुग्दै बिचमा बिलाएर जाने उल्का - उल्कापाता

- कुन धुर्बतिर उल्का ठुलो सख्यामा झर्छ - उतर र दक्षिण धुर्ब बाट

- उतरी र दक्षिण धुर्बिय क्षेत्रमा ठुलो सख्यामा झर्ने उल्काहरुलाइ के भनिन्छ- उल्का बर्षा 

- पृथ्वीको कुन भागमा बढि मात्रामा उल्कापात हुने गर्छ- धुर्ब नजिक 

-उल्का पिण्डका प्रकार - ३ प्रकार ( ढुङगा, फलाम , र दुबै मिश्रित 

- अमेरिकाको एरिजोनामा १२७५ मिटर चौडा १७५ मिटर खाल्डो बनाउने कति बर्ष पहिले उल्का खसेका थियो- ५० हजार बर्ष पहिले

# नेपालको पहिलो भु उपग्रह

नेपाली स्याट १

प्रक्षेपण - २०१९ अप्रिल १८

# पुच्छ्रे तारा

- सुर्यको वरिपरी अन्डाकार कक्षमा घुमिरहने  कुचो आकारका  चहकिला आकाशिय पिण्ड  - पुच्छ्रे तारा

- ग्यासका बरफिय डल्ला

- प्रकासबिहिन 

-पुच्छरको दुरि - १६ करोड किमि

# केहि  पुच्छ्रेतारा

१ .हेलिज-

पहिलो पल्ट देखिएको- २४०Bc 

सुर्यको परिभ्रमण काल - ७६ बर्ष 

२. टेम्पल टुटल-

पहिलो पल्ट देखिएको - १३६६

सुर्यको  परिभ्रमण काल - ३३ बर्ष

३.एन्के-

पहिलो पल्ट देखिएको- १७८६

सुर्यको परिभ्रमण काल- ३.३ बर्ष

४.स्वास्मायन-

पहिलो पल्ट देखिएको - १९२७

सुर्यको परिभ्रमण काल- १५ बर्ष

५. बेन्नेट- 

पहिलो पल्ट देखिएको- १९६९

सुर्यको परिभ्रमण काल - १९६९

६.सुमेकर लेभी- 

पहिलो पल्ट देखिएको - १९९३

सन १९९४ बृहस्पतिसग ठोकिएर चकनाचुर भएको।।

#पृथ्वी 

१. कुल क्षेत्रफल- ५१ करोड 

२. जमिनले ढाकेको - १४ करोड ९० लाख

३. पानीले ढाकेको - ३६ करोड ११ लाख

४.धुर्बिय ब्यास- १२७५६ किमि

६. औसत ब्यास- १२७३५ किमि

७. परिधी - ४०८००

८. औसत घनत्व- ५.५ ग्रा प्रती घ सेमि

९. दिन र रात बराबर हुने अबस्था - सम्पात

१०.लामो दिन-२१ जुन

११.छोटो दिन - २२ डिसेम्बर

१२.  पृथ्वीमा धेरै पाइने धातु-आल्मुनियन 

१३. औसत तापक्रम- ४५ डिग्री से 

#अन्तरिक्ष र अनुसन्धान 

१. स्पुतनिक १- ४ अक्टोबर १९५७ सोभियत रुसको प्रथम अन्तरीक्ष यान सगै अन्तरिक्ष यात्राको सुरु

२. १९५९ मा लुना २ चन्द्रधरातलमा पुग्यो। 

३. १२ अप्रिल १९६१ युरिगागरिन भोस्तक बाट अन्तरीक्ष पुगे।

४.